Atmosfer ve atmosfer olayları hakkında kısa bilgi : Evrendeki diğer gezegenlerin aksine Dünya’mızın etrafı canlıların hayatlarını sürdürebilmelerini sağlayan aşağıda resimde de görebileceğiniz gibi çeşitli gazlardan oluşan hava kütlesi ile sarılmıştır. Birbirinden farklı yapıda gazların bir araya gelmesiyle oluşan hava kütlesine atmosfer, hava kütlesinin içerisinde meydana gelen olaylara ise atmosfer olayları (hava olayları) denmektedir.
Atmosferde meydana gelen hava olaylarını inceleyen bilim dalına ne denir?
Atmosferde gerçekleşen hava olaylarının oluşumunu, gelişimini ve değişimini nedenleri ile birlikte inceleyen, bu hava olaylarının canlılar ve dünya açısından etkilerini inceleyen bilim dalına Meteoroloji denir.
Atmosferdeki Gazların Oranları, Atmosferde oranı değişen ve değişmeyen gazlar nelerdir?
Atmosferde bulunan su buharı ve karbondioksit gazlarının oranı sürekli değişmektedir. Atmosferde çok az bulunan su buharının oranı yere ve zamana göre değişmektedir. Örnek vermek gerekirse Ekvator’a yakın ve nemli yerlerde su buharının oranı fazla (% 2 - % 3), kutuplara yakın soğuk yerlerde ise su buharının oranı azdır (%0,25). Ancak atmosferdeki gazların oranı nedir sorusunun tam cevabı yüzde 78 azot, yüzde 21 oksijen, yüzde 1 su buharı, argon, karbondioksit, neon, helyum, metan, kripton, hidrojen, ozon ve ksenon elementleridir.
Atmosferde en fazla bulunan gaz nedir?
Yukarıda verdiğimiz bilgideki gibi atmosferde en çok bulunan gaz azot gazıdır.
Atmosferdeki gazların oranı değişirse ne olur?
Güneş ışınlarını saklama ve emme özelliğine sahip olan bu gazların atmosferdeki miktarındaki değişmeler hava sıcaklığını önemli derece etkilemektedir. Özellikle son yüzyılda sanayileşmenin hız kazanmasına bağlı olarak artış gösteren karbondioksit, iklimler üzerinde olumsuz etkiler yaşanmasına neden olmaktadır.
Ozon tabakası nedir ne işe yarar kısaca?
Ozon gazı yeryüzüne yakın yerlerde çok azdır. Güneş ışınlarının etkisiyle öğleye doğru miktarı artmaya başlar. Ozon gazı, atmosferin üst kısımlarında morötesi (ultraviyole) ışınlarını emerek yeryüzüne ulaşmasını engeller. Yani atmosferde uv ışınlarını emen tabaka hangisidir sorusunun cevabı Ozon tabakası olacaktır.
Atmosferin katmanları nelerdir kısaca :
1. Troposfer : Troposfer, atmosferin yere temas eden en alt katmanıdır. Bu katmanda yerden yükseldikçe sıcaklık düşmektedir. Gazların en yoğun olduğu katmandır. Kalınlığı kutuplarda 6 km, ekvatorda 16 km civarındadır ve mevsimlere göre değişiklik göstermektedir.
2. Stratosfer : Stratosfer katmanının özellikleri : troposferdan başlayarak 50 km yüksekliğe kadar uzanmaktadır. İçerdiği ozon (O3) molekülleri Güneş'ten gelen morötesi ışınları soğurarak bu katmanın ısınmasına yol açar.
3. Mezosfer : Mezosfer katmanının özellikleri : Atmosferin deniz düzeyinden 50 km - 80 km yükselti arasında kalan tabakasıdır. Atmosferin "stratosfer" adı verilen alt tabakası ile "termosfer" adı verilen en üst tabakası arasında yer alan mezosferde, sıcaklıklar alt sınırı olan stratopozda 0 °C iken, 77 °C kadar yükselir, sonra üst sınırı oluşturan mezopozda -90 °C'a kadar düşer.
4. Termosfer : Termosfer katmanının özellikleri : Termosfer, Atmosferin bir tabakasıdır. Mezosferin üst sınırında, sıcaklık eğrisinin yine yön değiştirdiği 90 km. yükseklikte başlar. Bu aynı zamanda, iyonosfer olarak adlandırılan atmosfer katmanının alt sınırıdır.
5. Ekzosfer : Ekzosfer katmanının özellikleri : Ekzosfer, atmosferin tabakalarından biridir. Termosferin sona erdiği termopoz düzeyinin üstünde kalan atmosfer bölümüdür. Çok seyrek hidrojen ve helyum atomlarından oluşur, giderek seyrelip gezegenler arası ortamla birleşir.
Troposferin kalınlığı ekvatorda neden fazladır?
Troposferin kalınlığının ekvatorda fazla olmasının nedeni ekvatorda ısınan havanın hafifleyerek yükselmesi kutuplarda ise soğuyan havanın ağırlaşarak çökmesidir. Yani ekvatorla kutuplar arasındaki sıcaklık farkı nedeni ile Troposferin kalınlığının farklılık göstermektedir.
Ekzosfer katmanı atmosferin uzay boşluğuna geçiş yaptığı katman mıdır?
Dünya’yı en dışını çevreleyen ve atmosferin dış tabakası olan ekzosfer katmanından sonra uzay boşluğuna geçiş sağlanmaktadır.
Ozon tabakası hangi katmanda bulunur, ozon tabakası hangi katmanda yer almaktadır?
Ozon tabakası bulunduğu coğrafya ve mevsime göre kalınlığı değişmekle beraber, yerden yaklaşık 20 - 30 km yukarıda bulunmaktadır. Atmsoferin Stratosfer tabakası içerisinde yer almaktadır.
Atmosferin en yoğun katmanı nedir?
Atmosferin yere temas eden en alt katmanı olan Troposfer aynı zamanda gazların en yoğun olduğu katmandır.
Atmosferde sıcaklık ve yükseklik ilişkisi, atmosferde sıcaklık değişimi?
Atmosferde yüksekliğe bağlı olarak sıcaklık değişimi düzenli değildir. Atmosferin en alt katmanı olan troposferde yerden yükseldikçe sıcaklık düşmektedir. Troposferin üst kısmında – 40 °C ye kadar düşen sıcaklık, stratosfer katmanının üst sınırında ise 0 °C ye yükselir. Mezosferde – 80 °C ye düşen sıcaklık, termosferde ise 60 °C ye çıkar.
Atmosferin etkisiyle oluşan olaylar :
• İklim olaylarının meydana gelmesini sağlar.
• Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını engeller.
• İçerisindeki hava hareketleri nedeni ile yeryüzünde sıcaklığın dengeli dağılmasını sağlamaktadır.
• Barındırdığı oksijen nedeniyle canlıların yaşamasını sağlar.
• Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasının önüne geçer.
• Uzaydan gelen gök taşları ve diğer cisimlerin parçalanmasını sağlar.
• Dünya ile birlikte dönmesi nedeniyle sürtünmeden doğan yanmayı engeller.
• Işığı, sesi ve sıcaklığı dağıtarak bunların iletilmesinde rol oynar.
• Güneş ışınlarının her yere dağılmasında rol oynayarak Güneş’i doğrudan görmeyen yerlerin de aydınlık olmasını sağlar.
