Nevşehir'deki peri bacaları ile ilgili kısa bilgi : Peri bacaları nasıl oluşmuştur?
Peri bacaları nasıl oluşur nedir kısaca anlatalım. Nevşehir Kapadokya da bundan 60 milyon yıl önce 3. Jeolojik devirde yanar dağlar faaliyete geçmiş ve bölgeye lav püskürtmüştür. Burada biriken küller yumuşak bir tüf tabakası (Volkanik tüf ne demektir: Bir volkanik patlama sonucu ortaya çıkan volkanik küllerden oluşan kaya türüdür.) oluşturmuştur. Tüf tabakasının üzeri yer yer sert bazalttan oluşan ince bir lav tabakasıyla örtülmüştür. Bazalt (Bazalt taşı ne demektir :Volkanik kaya kütlelerinden biri. Siyah renkte ve kesif yığınlar halindedir.) çatlayıp parçalara ayrıldı. Yağmurlar çatlaklardan sızarak yumuşak tüfü aşındırmaya başladı. Isınan ve soğuyan hava ile rüzgârlar da bu oluşuma dahil oldu. Böylece sert bazalt kayasından şapka görünümlü koniler oluştu. Bu değişik ve ilginç görünümlü kayalara halk “Peri bacası” ismini taktı. Peri bacalarının oluşmasındaki en büyük etken lavların çukur bir bölgede birikmiş olmasıdır. Yoksa her lav püsküren yerde peri bacası oluşmaz. Milyonlarca yıl boyunca lav püskürmesi, püsküren lavın soğuyarak sertleşmesinden sonra bu sertleşen katmanın üzerine tekrar lav püskürmesi şeklinde devam eden bu döngü yanar dağlar tamamen sönmesine kadar devam etmektedir. Yanardağlar söndükten sonra devreye akarsular girer. Sertleşmiş lavın üzerinden akan akarsular kayaları aşındırarak fotoğraflarda gördüğümüz derin vadiler oluşmasına neden olur. Bu derin vadilerin yamaç kısımları değişik yönlerden esen rüzgarın aşındırması nedeniyle dalgalı bir görünüm kazanır. Bu yapı peri bacası oluşumunun birinci evresidir. Yani bu lav tabakaları birden fazla lav püskürmesi ve soğuması sonucunda oluşuyor. İkinci bilinmesi gereken önemli nokta ise bugün peri bacası oluşumu olarak gördüğümüz kayaç yapılarının lavların sertleşmesi ile oluşmuş olmasıdır. Her ne kadar sertleşmiş olsa da aslında basit bir alet ile oyulabilecek kadar yumuşaktır. Rüzgarın aşındırması sürekli devam ettikçe bazı bölümler ana parçadan ayrılarak bildiğimiz peri bacası görünümüne kavuşurlar.
Şapkalı peri bacaları nasıl oluşmuştur?
Bu şekil üst katmanı daha ağır ve sert, alt katmanı ise daha hafif ve yumuşak lav katmanlarının bulunduğu bölgelerde oluşmaktadır. Şapka kısmında kalan ağır katmanın aşağı doğru baskı yaparak altta bulunan hafif katmanın sertleşmesine neden olduğu için kayanın altında kalan kısım rüzgar aşındırmasına daha dirençli olur. Rüzgarın gücü büyük kaya parçalarının aşınarak yok olmasına neden oluyor ama taşın ağırlığı ile sertleşen bölüm yok olmadığı için şapkalı peri bacaları ortaya çıkmaktadır.
Nevşehir peri bacaları hikayesi:
Nevşehir peri bacaları efsanesi kısaca anlatmak gerekirse Göreme'de bir köyde çok zeki ve çok çalışkan bir adam yaşarmış. O zamanlar peri bacalarının şu anki yeri çok bereketli topraklarmış. Üzüm bağlarından göz gözü görmezmiş. Bizim çiftçi zamanla çok yaşlanmış. Bir gün hasata giderken yaşlılık ve yorgunluğun etkisi ile peri bacasına sırtını dayayıp dinlenmek istemiş. Dinlenirken aynı anda kendi kendine söylenmeye başlamış "hasat zamanı eğer hasadı yapamazsam tüm ürünlerim yok olacak ve tüm emeğim boşa gidecek, keşke periler benim yerime hasadımı yapıp depoma taşısalar " demiş. Çiftçi uyuya kalınca peri bacalarından periler çıkıp adamın bütün tarlalarını hasat etmiş ve deposun taşımışlar. Çiftçi olanlara inanamamış ve rüya gördüğünü zannetmiş ancak çok geçmeden rüya olmadığını her şeyin gerçek olduğunu anlamış ve yaşadıklarını kimseye anlatmamış. Köylülerde şaşırmış bu kadar yaşlı bir adamın nasıl olur da bu kadar hızlı hasat yapabildiğine. Bir Süre sonra çiftçi bu sırrı ile birlikte ölmüş. İşte peri bacaları hikayesi de buradan gelir. Bugün hala köylüler bu efsaneye inanırlar.
Peri bacaları doğal varlık mıdır tarihi eser midir?
Nevşehir peri bacaları tarihi eser midir, peri bacaları doğal varlık mıdır en çok sorulan sorular arasında gelmektedir. Bu soruya yanıt vermeden önce doğal güzellik nedir açıklamasını yapalım. Doğal güzellikler yani doğal varlıklar insan eli değmeden, doğada kendiliğinden uzun yıllar sonucu oluşur. Tarihi eser yani tarihi varlık ise uzun zaman önce insanlar tarafından meydana getirilmiş ve tarihi değeri olan eserlerdir. Dolayısı ile peri bacaları birer doğal varlık yani doğal güzelliktir.
