Mürekkep yalamak deyiminin anlamı ne demek?
Öğrenim hayatı uzun yıllar sürmüş, ihtisas yapmış kişiler için mürekkep yalamış denmektedir. Bu deyim günümüze kadar matbaadan önceki dönemden gelmiştir.
El yazması kitapların sayfaları hazırlanırken pürüzlerinin kaybolması ve kalemin kayganlığını sağlamak için parşömenlerin üzeri aher adı verilen bir tür sıvı ile sürülerek cilalanır, bu işlemden sonra da mühürlenirdi. Aher, yumurta akı ve nişasta ile yapılan muhallebi gibi kıvamı olan bir karışım olup kağıt üzerinde bir tabaka oluştururdu. Çok kitap okuyanların pek sevdiği aherin bir özelliği de su ile temas ettiğinde hemen erimesiydi. Aherlerin bu özelliği nedeniyle eski zamanların hattatları veya kopya usulü kitap çoğaltan ustalar, bir hata yaptıkları zaman onu silmek amacıyla (o dönemde mürekkep silmek için başka bir yöntem yoktu) serçe parmaklarının uç kısımlarını ağızlarında ıslatıp hatalı harf veya kelimenin üzerine sürdüklerinde aher dağılır ve aherle birlikte yapılan hata da silinirdi. Bazen cümlenin hepsinin silinmesi gerektiğinde aynı işlemi tekrarlanır, hattatın serçe parmağına geçen mürekkep ister istemez diline geçer, böylece hattat mürekkebi yalamış olur.
Mürekkep bezir isinden hazırlandığı için doğal olarak suda çözülür. Bu sebep nedeni ile el yazması eserler asla su ve türevleri ile temas ettirilmemektedir. Ancak kitap henüz yazım sürecindeyken mürekkebin bu özelliği hattatların çok işine yarar, gerek divitlerin ucunda kalan mürekkep lekelerini temizlemek, gerekse sayfada küçük bir düzeltme için diviti tekrar mürekkebe batırarak israf etmek yerine ucunu dillerine değdirerek oradaki mürekkebin çözülüp kullanılmasını sağlarlardı. Bu davranış sonucunda da dilleri mürekkep olur dolayısı ile mürekkebi yalamış olurlar. Eskiden insanlarda yalanan mürekkep kadar ilim, irfan sahibi olduğunu düşünürler, bu insanlara da saygı duyarlarmış.
Bu konu hakkında karşınıza çıkabilecek soru:
“Mürekkep yalamış” deyiminin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yetişip topluma yararlı olabilmesi için çok uzun bir zaman gerekli olan kişi.
B) Kararsızlık içinde, düşünerek gezmek.
C) Öğrenim görmüş, okumuş, kültürlü kişi.
D) Herhangi bir engel nedeniyle elindeki olanaklardan yararlanamamak.
Mürekkep yalamış deyiminin anlamı yukarıda anlatıldığı gibi öğrenim görmüş, okumuş, kültürlü kişi yani C şıkkıdır.
