1921 anayasası özellikleri nelerdir? 1921 anayasası maddeler halinde
Konuyu mümkün olduğu kadar özet, sade ve madde madde aktarmaya çalışacağım. 1921 Anayasası Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ilk anayasasıdır. Resmi ismi ise Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’dur. Aşağıda 1921 anayasasını maddeler halinde bulabilirsiniz.
-
Yumuşak bir anayasadır. Değiştirilemeyecek maddelere yer verilmemiştir. Aynı zamanda kanunlar ile de değiştirilebilmektedir.
-
Detaylara girmeyen 24 maddeden oluşan kısa bir metin olması nedeni ile çerçeve bir anayasadır.
-
En önemli ilkesi millî egemenlik olup bu ilkeye yer veren ilk anayasadır.
-
Kuvvetler birliği sistemi uygulanarak yasama, yürütme ve yargı yetkileri tek bir yerde toplanmıştır.
-
Meclis hükûmeti sistemi benimsendiği bir anayasadır. Büyük Millet Meclisi, yasama görevine ek olarak yürütme ve yargı görevlerini de kendi bünyesinde toplamıştır. (Kuvvetler birliği)
-
Meclis hükûmeti sistemi uygulanması nedeni ile bakanlar, meclis içerisinden teker teker seçilmişler; çalışmaları beğenilmeyen bakan meclisin iradesi ile görevinden alınmıştır. Bakanların sorumluluğunun bireysel olmasının altı çizilmiştir.
-
Temel hak ve özgürlüklere 1921 anayasası içerisinde yer verilmemiştir.
-
Yargı organı ayrı olarak düzenlenmemiş; meclis, yargı yetkisini de kendi tekeline almıştır.
-
Bu dönemin en büyük özelliklerinden biri de çift anayasalı dönem olmasıdır. Bunun nedeni Kanun-i Esasi yürürlükten kaldırılmamış olmasıdır. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun da yer almayan konular olduğunda Kanun-i Esasi devreye girmektedir. Daha sonra Kanun-i Esasi, 1924 Anayasası ile kaldırılmaktadır.
-
Çerçeve bir anayasa olarak adlandırılmasına karşın yerinden yönetim kuruluşlarına oldukça geniş yer verilmiştir.
-
İlk defa Firariler Hakkında Kanun ile kurulmuş olan İstiklal Mahkemelerinde milletvekillerinin görev alması nedeni ile hâkimlerin bağımsızlığı ilkesine aykırıdır.
-
Cumhuriyetin 29 Ekim 1923’te ilan edilmesi ile beraber anayasaya, “Türkiye Devletinin şekli hükûmeti Cumhuriyettir” ibaresi eklenmiştir. 1921 Anayasası’na “hükûmet şekli” olarak eklenen bu ilke daha sonra 1924, 1961 ve 1982 anayasalarında “devlet şekli” olarak isimlendirilmiştir.
-
Kanun-i Esasi ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu içeriğinde laiklik ilkesine hiç yer vermemiştir. Laiklik ilkesi ilk defa 1924 Anayasası’na 1937 tarihinde eklenmiştir. Çıkarıldığından itibaren laik olan ilk anayasa 1961 anayasasıdır.
-
Halifelik 1921 anayasası ile kaldırılmıştır.
-
TBMM seçimleri 2 yılda bir yapılır.
